شعر مرحوم امیر هوشنگ ابتهاج در رثای امام حسین(ع)

ای دریغا که سایه هم کوچید! در بخشی از کتاب «پیر پرنیان‌اندیش» که حاوی خاطرات هوشنگ ابتهاج متخلص به «سایه» است، چنین می‌خوانیم: «امروز هشتم محرم بود و عصری من (میلاد عظیمی) و عاطفه به خانه سایه رفتیم. سایه مغموم بود و از چشم‌هایش معلوم بود گریه کرده... پرسیدم «اتفاقی افتاده؟» - نه! شما می‌دونین که تلویزیون همیشه جلوم روشنه. هر کانالی هم که می‌زنم داره روضه و نوحه نشون می‌ده. من هم گوش می‌کنم و خب گریه‌ام می‌گیره. می‌شینم با اینها گریه می‌کنم. (لبخند می‌زند.) پس از چند دقیقه گپ و گفت، سایه می‌گوید: سال‌ها پیش یک شعری گفتم به اسم «اربعین» که تمومش نکردم. با تعجب اصرار می‌کنم شعر را بخواند و می‌خواند: «یا حسین بن علی! خون گرم تو هنوز/ از زمین می‌جوشد/ هرکجا باغ گل سرخی هست/ آب از این چشمه خون می‌نوشد./ کربلایی است دلم»!

شاعر بزرگ معاصر، هوشنگ ابتهاج متخلص به ه.الف سایه، در سن ۹۵ سالگی چشم از جهان فروبست و مُهر ختم بر گنجینه سخن گران‌بهای خود نهاد. شاعر کیست و چه می‌کند؟ مردم پاسخ این پرسش را می‌دانند اما همه همیشه نمی‌توانند آن‌را بیان کنند. شاعران اگر در زمره عزیزترین کسان در نزد مردمان‌اند از آن روست که گشایندگان افق زندگی و پیام‌آوران مِهر و دوستی‌اند و اگر آن‌ها نبودند، شاید مردم دوران ظلمت زمانه را تاب نمی‌آوردند و از این روست که همه در مرگ شاعر عزا و ماتم می‌گیرند. عصر ما هرچه بود و هرچه هست، از بعضی برکات بی‌بهره نبود. نسل ما از این بخت برخوردار بود که در دوران درخشش شعر فارسی به سر برد. این دوران را اگر نتوان در عرض چهار قرن دوران اول شعر فارسی قرار داد، مسلماً در قیاس با دوران ششصد ساله بعد از حافظ تا زمان مشروطیت، دوران آبرومندی سخن و شعر فارسی است و به این جهت، این نسل باید راضی و خرسند باشد که در سختی‌ها و تلخی‌ها و شکست‌ها، شاعران را همراه خود می‌دیده و می‌توانسته است در پناه شعرشان آرامشی بیابد. ما امروز در عزا و ماتم مرگ شاعری نشسته‌ایم که در زمره بزرگ‌ترین سخن‌سرایان زمان و شاید سرآمد غزل‌سرایان بود. هرچند که او خود به شهریار ارادت می ورزید و برای او در غزل‌سرایی مقام ممتاز قائل بود، اما درست آن است که ابتهاج بیش‌از استاد خود، غزل را با زندگی مردمان پیوند داده است. ابتهاج شاعر مردم بود. مقصود این نیست که او شعر سیاسی می‌گفت. شاعر می‌تواند به یک ایدئولوژی تعلق عادی و رسمی داشته باشد اما شعر، امری ورای ایدئولوژی است و از جای دیگر می‌آید. شعر شاعر زبان مردم است. وقتی شاعر می‌میرد، زبان عزادار می‌شود. پس امروز یکی از روزهای عزای زبان فارسی است. ضایعه درگذشت شاعر را به همه اصحاب زبان و ادب فارسی در سراسر روی زمین تسلیت می‌گویم. دریغا که از این پس شاعر دیگر با ما سخن نمی‌گوید، اما گنجینه گران‌بهای سخن او می‌ماند و مایه قرار و آرامش مردم این زمان و نسل‌های آینده خواهد بود. رحمت بی‌پایان خدای بزرگ نصیب او باد که شعر و سخنش، سخن رحمت و مهربانی بود./ رضا داوری اردکانی؛ رئیس فرهنگستان علوم ایران

روحش شاد و یادش گرامی باد